Leerde je op de middelbare school bij geschiedenis over Groningse sociale misstanden enkel over vette graanboeren die hun personeel uitbuitten, vaak kwam de rol van Groningen bij de slavernij amper aan bod. In een interessante lezing, bijgewoond door ruim dertig belangstellenden, verhaalt Lieuwe Jongsma van vooraanstaande Groningse geslachten die stinkend rijk zijn geworden door de slavenhandel. In een warme bovenzaal van het MADA vertelt Jongsma begeesterd over de rol van Groningen in deze onverkwikkelijke periode. Op zeker moment, in de 17^e eeuw, was Groningen de derde stad in betrokkenheid bij de slavernij.

De Groningse tak van de W(est) I(ndische) C(ompganie) werd in 1622 opgericht. Veel provinciale en gemeentelijke bestuurders waren erbij betrokken. Uit pure geldzucht, maar even vaak uit een platte hang naar prestige en aanzien. De stad leverde zelfs bestuurders voor de W.I.C. aan. De W.I.C. hield zich bezig met handel in zout, bevervellen en metalen. Later kwamen daar de slavenhandel en handel in plantagegewassen bij.

Na Portugal en Spanje was Nederland het derde grootste land ter wereld dat actief was in de slavenhandel. En Groningen, niet alleen de bestuurlijke elite, was er trots op! Jongsma, na docent geschiedenis en archivaris nu conservator bij het Groninger Museum, benoemt een hele serie Groninger familienamen uit stad en ommeland: families die fortuin maakten in de slavenhandel. Bijvoorbeeld wapenhandelaar en handelaar in slavenhandelbenodigdheden Trip, De Geer, Van Seeratt, Appius, Wilkens, Teenstra, De Graaf, Sichterman en meer. 

Van de 24 Groningse borgen waren er maar liefst 22 sterk verbonden aan de handel in tot slaaf gemaakten. Het verschil met onderbetaalde boerenknechten bij herenboeren op het platteland was dat de knechten niet eigendom van de boeren waren.

De lezing van Jongsma is de eerste in een serie van zes. Meer informatie bij het Museum aan de A.

 

 

Als we het over de Nederlandse betrokkenheid bij de slavernij hebben, denken de meeste mensen niet direct aan Groningen. Toch had een groot deel van de elite van stad en provincie Groningen in de 17de, 18de en 19de eeuw op de een of andere manier te maken met slavernij of mensenhandel. Lieuwe Jongsma is conservator Geschiedenis bij het Groninger Museum en projectleider van de tentoonstelling Bitterzoet Erfgoed: Zwart in Groningen. Hij houdt zich al sinds 2013 met dit onderwerp bezig. Zo werkte hij mee aan het boek Sporen van het slavernijverleden in Groningen van Barbara Henkes en Margriet Fokken en schreef hij zijn masterscriptie over familienetwerken rond de transAtlantische slavenhandel in Groningen. In deze lezing gaat hij in op de Groningse betrokkenheid bij slavernij. Hierbij geeft hij voorbeelden uit alle hoeken van de provincie. (Museum aan de A, opvolger van het Noordelijk Scheepvaartmuseum, Karlijn Donders)